Zijn mijn foto's goed (genoeg)?

Wie regelmatig online naar foto's van andere fotografen kijkt, ziet heel veel mooie foto's van hoog niveau langskomen. Dat kan wel eens ontmoedigend zijn, want in vergelijking daarmee vallen onze eigen foto's soms een beetje in het niet. Dat roept ook de vraag op hoe goed je eigen fotowerk nu eigenlijk is.

Het beoordelen van je eigen foto's is ontzettend lastig. Veel beginnende fotografen vinden het fijn om hun foto's op social media te laten zien en eventueel ook feedback te vragen. Dat is laagdrempelig en uit het aantal reacties kun je een beetje afleiden of anderen je foto's ook mooi vinden.
Toch is dit niet altijd de beste methode, want op social media spelen nog allerlei andere factoren mee: het algoritme bijvoorbeeld bepaalt in hoeverre de foto's door anderen gezien worden. En een foto wordt vaak maar ontzettend kort bekeken, mensen scrollen erlangs en besluiten soms in een fractie van een seconde of ze een like geven of niet. Plus dat een foto goed beoordelen ook best wat ervaring en kunde vraagt.

Social media zijn erg grillig en de mensen die jouw foto's bekijken zijn misschien helemaal niet zo deskundig of ze zijn beïnvloed door de andere berichten die ze vóór of na jouw foto's tegenkomen. Daardoor kunnen social media je twijfel zelfs versterken. Het is dus goed om je te realiseren dat social media zeker geen objectief panel vormen en dat je daarom niet té veel waarde moet hechten aan de hoeveelheid reacties die je foto's krijgen.

Hoe kom je er dan wél achter hoe goed jouw foto's zijn en welk fotografieniveau jij hebt? Er zijn verschillende methodes om hier tegenaan te kijken, maar er bestaat helaas geen eenvoudige oplossing om daarachter te komen. De foto zelf vertelt het je ook niet. Wel kun je proberen erachter te komen hoe anderen naar jouw foto's kijken. Krijgen die hetzelfde gevoel als jij bij het zien van de foto? En hoe is jouw niveau dan ten opzichte van dat van andere fotografen?

Hieronder geef ik wat tips om je twijfel te relativeren en daar wat anders mee om te gaan. Maar op zich is een beetje twijfel over je eigen werk helemaal niet verkeerd. Dat houdt je namelijk ook scherp als fotograaf en laat je zoeken naar nieuwe technieken of nieuwe standpunten en zorgt ervoor dat je niet lui of zelfingenomen wordt en vooral hetzelfde 'trucje' blijft herhalen. 

Je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat je twijfel je niet neerdrukt, maar dat je aan de slag blijft gaan met je camera. Een manier om dat te doen is te accepteren en zelfs te omarmen dat niet al je foto's perfect zullen worden: alleen als je fouten durft te maken ontwikkel je je verder!

Als je jouw foto's vergelijkt met de foto's van anderen, dan zie je van die ander meestal alleen zijn/haar beste werk. Je weet echter niet hoeveel mislukte er aan vooraf zijn gegaan of erna zijn gekomen. Misschien is die ene perfecte foto wel de enige uit een serie van honderden 'matige' foto's. En als je iemands portfolio bekijkt, is dat meestal een kleine selectie uit een foto-archief waaraan iemand al jaren heeft gewerkt. Als je dan die paar uitgeselecteerde 'perfecte' foto's gaat vergelijken met jouw hele laatste fotosessie, dan is het logisch dat die vergelijking niet helemaal eerlijk is. Want van jezelf zie je wél al je middelmatige en ook mislukte foto's! De kunst is dus om uit je eigen foto's een paar echt goede te selecteren en de rest in een virtuele doos of afvalbak te stoppen of in ieder geval buiten de vergelijking te houden. 

Tip: Het is heel normaal dat er in een fotosessie van een paar honderd foto's slechts een paar échte toppers zitten. En het kan zelfs wel eens voorkomen dat er geen enkele echt geweldig is - dat overkomt elke fotograaf wel eens! Niet elke foto kan nou eenmaal een topfoto zijn en de meeste zijn dat gewoonweg niet...

Maar hoe maak je dan een selectie van je allerbeste foto's?
Ook dat is bepaald niet makkelijk. Hierbij speelt soms ook het fenomeen bij dat velen van ons lievelingsfoto's hebben, maar dat die soms net niet passen in een bepaalde serie of een beetje buiten de lijn van een portfolio vallen. Die zal je dan toch moeten elimineren: 'kill your darlings' heet dat.
(Natuurlijk mag je die foto's wel voor jezelf houden en er regelmatig met plezier naar kijken! :) )

Een ander probleem is dat als je aan het fotograferen bent, er op dat moment vaak eigen emoties meespelen. Je hebt misschien al uren in de bosjes gelegen om die bijzondere vogel vast te leggen of was lange tijd in de weer met een statief om het perfecte shot van dat gebouw te maken. Als het dan lukt zoals je hoopte, dan ben je meestal blij. Dat maakt het echter moeilijk om later met een 'objectieve' blik naar je eigen foto's te kijken. Jij hebt een heel ander gevoel bij die foto dan een buitenstaander, die niet heeft kunnen zien hoeveel tijd en werk je er misschien in hebt gestoken. Veel voorbereiding en tijd/werk zijn namelijk geen garantie voor een aansprekende foto - het is er soms helaas niet in terug te zien.

Het is een bekend fenomeen dat sommige van de meest iconische foto's gemaakt werden op een spontaan moment, zonder enige voorbereiding en in een fractie van een seconde. Soms heb je ook gewoon een dosis geluk nodig om een bijzondere foto te kunnen maken en dat valt helaas niet altijd te regisseren. Wat je wel kunt doen is zorgen dat je een camera paraat hebt!

Tip: een manier om los te komen van de emotie die je had bij het maken van de foto is om je foto's een tijdje te negeren.

Meestal zijn we enthousiast nadat we de foto's hebben gemaakt en willen we ze liefst zo snel mogelijk delen met de wereld. Maar om je beste foto's te kiezen, zou je ze eigenlijk beter een paar maanden niet meer kunnen bekijken. Zo raak je namelijk je eerste emoties kwijt die je had tijdens het fotograferen. Als je een paar maanden later je foto's bekijkt, heb je meestal een veel frissere blik. Het overkomt mij regelmatig dat een foto die me in eerste instantie niet opviel en waarvan ik eigenlijk al vergeten was dat ik hem maakte, later alsnog opeens in het oog springt en ik verrast wordt door mijn eigen werk. Andersom blijkt dan echter ook vaak dat de foto waar ik tijdens het fotograferen enthousiast over was, later middelmatiger blijkt te zijn dan ik me herinnerde. Of dat je opeens foutjes erin gaat zien die je eerst niet waren opgevallen en misschien ook niet wílde zien.

Een andere methode is om een aantal foto's uit te printen en in huis een tijdje op te hangen. Zo kom je erachter of een beeld ook blíjft boeien. Want een goede foto is misschien niet eens de foto die het meest opvallend is, want die kan soms juist ook weer sneller gaan vervelen. Het kan zijn dat je langer naar een foto moet kijken om erdoor geboeid te raken, dus kies niet té snel en gooi ook niet te snel je foto's weg. Een foto die op het eerste gezicht mislukt lijkt, kan achteraf opeens toch een bijzonder beeld blijken te zijn als je er met een objectieve blik naar kijkt - misschien gebeurt dat niet heel vaak, maar het komt voor!

Vanzelfsprekend is het beoordelen van foto's voor een groot deel subjectief - een kwestie van smaak - en smaken verschillen nou eenmaal! Dat speelt vaak een grote rol als je elkaars foto's gaat bekijken en er wat over wilt zeggen, en dat maakt fotobeoordeling ook zo moeilijk.Soms zegt een commentaar meer over de beoordelaar zelf en minder over de foto.

Hoe kun je dan toch op een goede manier (zonder dat smaak al te veel een rol speelt) een foto beoordelen en daar opbouwende feedback op geven? Want aan alleen een commentaar als 'mooi' (of 'niet mooi') heb je als fotograaf niet zoveel, dat helpt je niet verder in je ontwikkeling. Daar ga ik in een volgend artikel verder op in, wordt vervolgd dus!

Wat je in de tussentijd ook kunt doen, is lid worden van een fotoclub! De meeste fotoclubleden zijn amateurs: echte liefhebbers van fotografie. Er is veel kennis en ervaring te vinden binnen fotoclubs, zowel op het gebied van techniek als met betrekking tot compositie en zeggingskracht van de foto. Bij veel fotoclubs kun je vrijblijvend kennismaken en een of meerdere clubbijeenkomsten bijwonen voordat je besluit lid te worden. Kijk dus eens in jouw omgeving welke fotoclubs er te vinden zijn :)