Presentatie thema 'tegenlicht'

Een van de komende onderwerpen is het fotograferen met tegenlicht. Ter voorbereiding op dit thema heeft clublid Jan Lukas een mooie en deskundige presentatie gegeven aan de hand van een aantal foto's die door hemzelf zijn gemaakt.
Hieronder een weergave van zijn uitgebreide uitleg met duidelijke voorbeelden:  

Wat is tegenlicht? 

Tegenlicht wil zeggen dat de lichtbron in je foto achter het hoofdonderwerp staat. Dit kan zowel recht of schuin achter het onderwerp zijn [zie de foto boven dit artikel].

Hierdoor wordt de voorkant van je onderwerp vaak minder goed belicht, dat is de schaduwzijde dus [zoals te zien is in de twee foto's hieronder - bijvoorbeeld bij zonsondergang].

Er ontstaan grotere contrasten in je foto’s en je ontwikkelt vaak sfeervolle beelden en meestal meer diepte in je foto.

Tegenlicht kan ook ontstaan door reflecties van de lichtbron in oppervlakken zoals sneeuw, water, zand en in dit geval ook beton:

Verder kan je natuurlijk ook je eigen tegenlicht creëren in een zelf gecreëerde setting zoals tabletop of bij macro:

Het mooie van tegenlicht is dat het onderwerp los kan komen van de achtergrond door een lichter randje om het onderwerp (randgloed of haarlicht):

Foto door boombladeren of iets dergelijks maakt de foto ook spannender:

Vormen worden vaak beter geaccentueerd:

Lichtmeting

Als je in een sterke lichtbron kijkt ga je vanzelf met je ogen knijpen, onze ogen kunnen nog steeds een groter contrast aan dan de sensor van de camera. De lichtmeter heeft daar dus wat moeite mee, die moeten we een beetje helpen.

Je ziet het ook zelf als je de camera een klein beetje verdraait, geeft de belichtingsmeter al heel snel een andere waarde aan, dit komt omdat de meter al het binnenvallend licht bij elkaar optelt en dat middelt (18%).

De felle achtergrond bij tegenlicht heeft veel invloed op de gemeten lichtwaarde dit heeft vaak als resultaat een silhouet tegen een correct belichte achtergrond.

Omgaan met tegenlicht scheelt echter enorm per merk en type camera, de meeste nieuwere camera’s kunnen tegenlicht beter beheersen dan in het verleden. Veel camera’s hebben gelukkig een schermpje achterop waarop je direct het resultaat kan zien, dat geeft een indicatie waar je bij de volgende opname op moet letten.

Er bestaan diverse verbeteringsmogelijkheden:

Belichtingscompensatie: de meeste camera’s zijn geschikt om beelden met tegenlicht te maken, zolang je maar de mogelijkheid hebt om handmatig de sluitertijd, de ISO-waarde en het diafragma in te stellen (de meeste camera’s hebben hiervoor een handmatige (M-)stand). Daarnaast hebben veel camera's verschillende voorkeuzestanden, zoals diafragmavoorkeuze (A/Av), sluitertijdvoorkeuze (S/Tv) en de zgn P-stand.

Standaard staat de lichtmeting in de camera vaak op ‘matrixmeting’. Hiermee meet je camera het complete beeld en kiest een gemiddelde voor de belichting. Dit is prima voor de meeste foto’s, maar in situaties met moeilijk licht zijn er andere keuzes die je kunt instellen.

Bij tegenlicht kan je gebruikmaken van de belichtingscompensatie van je camera. Hiermee kun je instellen dat de foto’s die je daarna gaat maken 1 of meerdere stops overbelicht (lichter maakt) of onderbelicht (donkerder maakt). De camera past dan de instellingen die op 'automatisch' zó aan dat hier rekening mee wordt gehouden.

Spotmeting: probeer bijvoorbeeld ‘spotmeting’ eens uit als je de voorgrond van je foto met tegenlicht goed wilt belichten. Deze instelling zorgt ervoor dat vooral de plek die jij belangrijk vindt (meestal je onderwerp) wordt gemeten. En hier past je camera dus de belichting op aan. Stel scherp op je onderwerp en laat hier de juiste belichting voor uitrekenen. Bij tegenlicht zal dit er vaak voor zorgen dat de achtergrond erg licht wordt.

Flitsen: ‘inflitsen’ of ‘bijflitsen’ is een manier van flitsen waarbij je de flits gebruikt voor wat extra licht, zonder het hoofdlicht te worden.

Standpunt: je standpunt zodanig aanpassen dat het onderwerp voor de lichtbron staat zodat de zon/lichtbron niet zichtbaar is, bijvoorbeeld:

Reflectie: gebruik maken van een reflectiescherm. Vooral bij macro en portretten te gebruiken (bijvoorbeeld een groot vel wit papier, piepschuimplaten of de echte reflectieschermen)

HDR: bij HDR (High Dynamic Range) kies je ervoor met verschillende belichtingstijden foto’s te maken en deze in de nabewerking te verenigen in één afbeelding. Je maakt dus aan de hand van de bundeling zelf een hoger dynamisch bereik.

Werk hierbij wel op statief aangezien je met verschillende sluitertijden aan de slag gaat. Belangrijk is ook dat de compositie, scherpte en het diafragma van de foto’s hetzelfde zijn, omdat je deze later gaat samenvoegen.

Lensflare: is geen verbeteringsmogelijkheid, maar een bijkomend effect: het is een reflectie van een lichtbron in de lens die ontstaat wanneer er licht direct in het objectief valt. Deze zijn vaak te zien als een soort lichte gekleurde bollen. Met een zoom- en groothoeklens heb je hier sneller last van. Vaak zijn deze bijeffecten ongewenst, maar het kan ook juist iets extra’s toevoegen aan je foto's:

Wissel je standpunt en diafragma af totdat de lichtvlekken zo goed mogelijk je beeld in lopen:

Gebruik van filters geeft nog meer kans op flare want je voegt nog een glaselement toe.

Fotobewerking: dan hebben we natuurlijk ook het fotobewerkingsprogramma, mijn favoriet. Hiermee kan je vaak veel meer uit een foto halen dan je op je schermpje ziet:

Niet alles is mogelijk: het oplichten van je schaduwen kan natuurlijk maar tot op een bepaalde hoogte, en dat geldt ook voor de hooglichten.

Daarnaast zal de kwaliteit van je foto altijd wat achteruit gaan als je heel donkere delen flink lichter wilt maken, zie het volgende voorbeeld [rondom de zonnebloemen zijn bijvoorbeeld zgn 'halo's' te zien]:

Fotografeer bij voorkeur in RAW, dit is een bestandsformaat dat veel meer informatie opslaat over de situatie. Je kan hiermee in de nabewerking meer bereiken dan met alleen JPEG-foto’s:

Algemeen

Op internet is er van alles te vinden over tegenlicht - informatie voldoende!

Gewoon van alles wat je aanspreekt proberen en kijken hoe je camera hierop reageert

Het bespreken van de resultaten staat voor 30 oktober op de agenda, succes!