Abstracte fotografie bestaat natuurlijk al ontzettend lang, maar de afgelopen jaren lijkt deze soort fotografie aan populariteit te winnen. Zo werd er in het bekende tv-programma Het Perfecte Plaatje een opdracht aan gewijd en ook binnen de natuurfotografie is dit een aparte 'tak van sport' geworden, waarover verschillende artikelen en zelfs een boek zijn gepubliceerd. Reden voor onze club om er eveneens aandacht aan te besteden en dit onderwerp in ons voorjaarsprogramma op te nemen.
Een van de leuke dingen aan abstracte fotografie is dat het heel laagdrempelig is: je hoeft er geen bijzondere apparatuur voor te hebben, want het kan zelfs met een smartphone. En het is niet nodig om er ver voor van huis te gaan; in je dagelijkse omgeving zijn meestal voorwerpen genoeg te vinden die je kunt gebruiken om daar een abstract beeld van te maken.
Dat wil echter niet zeggen dat het een makkelijke vorm van fotografie is. Ten eerste is het niet altijd duidelijk wat nu precies "abstract" is. Soms wordt als criterium gebruikt dat het onderwerp onherkenbaar moet zijn voor de toeschouwer, maar als de ene kijker iets niet herkent en de ander wél, dan krijg je al snel discussies waarbij vooral de persoonlijke ervaring van de kijker een rol gaat spelen. Dit mondt dan nog wel eens uit in raadspelletjes, wat niet de bedoeling is omdat dat vooral de aandacht afleidt van het idee achter de foto.
Daarom wordt meestal als maatstaf gebruikt dat het gefotografeerde voorwerp of landschap niet meer als zodanig het onderwerp van de foto is, maar dat het gaat om lijnen/structuren, vormen en/of kleuren in het beeld die de hoofdrol spelen. Of het onderwerp dan wel of niet herkenbaar is, is daarbij een minder belangrijk criterium. Het voorwerp wordt dus in een bepaalde mate 'geabstraheerd' doordat kenmerken van het onderwerp de boventoon gaan voeren.
Er zal echter altijd een soort grijs gebied blijven, waarbij de ene kijker iets wel abstract zal vinden en de ander niet. De menselijke waarneming is behoorlijk subjectief en waar de ene persoon lijnen en vormen ziet, ziet iemand anders wellicht toch vooral het landschap of voorwerp zelf.
Een tweede aspect is dat het fotograferen van een vorm, patroon, structuur of kleur op zichzelf niet altijd een interessante foto oplevert. Bij abstracte fotografie gaat het niet om het vastleggen van de werkelijkheid in de vorm van een verhaal, een moment of een onderwerp, maar de fotograaf probeert het beeld juist los te koppelen van die werkelijkheid. Het is de bedoeling om anders te kijken naar die werkelijkheid, om een intrigerend beeld te creëren met details - denk bijvoorbeeld aan beeldrijm. Deze vormen of structuren kunnen op een natuurlijke manier ontstaan zijn of - op de een of andere manier - door mensen gecreëerd. Je zou dit kunnen zien als een toevallig kunstwerk.
[Hierbij is het overigens niet de bedoeling om hierbij een bewust gemaakt kunstwerk te gebruiken, want dan maak je een soort 'kopie' daarvan - hetgeen eventueel zelfs een schending van auteursrechten zou kunnen zijn als het gaat om een werk van iemand anders]
Begin maart hebben we tijdens een clubavond ter voorbereiding op dit onderwerp gezamenlijk een leuk artikel van Vink Academy* doorgenomen met daarin veel voorbeelden van abstracte fotografie. Een van de tips in dit artikel is om het beeld bijvoorbeeld te draaien (een kwartslag of zelfs op zijn kop te zetten) om het nog meer los te maken van de werkelijkheid. En natuurlijk zijn kadrering en standpunt belangrijke middelen om abstractie aan te brengen in een beeld. De uitdaging daarbij is om er meteen met de camera een zo abstract mogelijk beeld van te maken en ook direct een zo passend mogelijk kader te vinden en daar niet in hoofdzaak beeldbewerking voor in te zetten. Anders wordt het eigenlijk eerder digitale kunst in plaats van fotografie.
Het is leuk om op die manier ietwat vervreemdende beelden te laten ontstaan die de fantasie van de kijker prikkelen. Wij mensen proberen over het algemeen toch iets herkenbaars te vinden in een beeld. En zo kan het zijn dat we in een abstract beeld een landschap of dier 'herkennen' in de vlekken op een roestige of afgebladderde container!
(* NB: het artikel van Vink Academy is hier terug te vinden)
Tijdens de clubavond van 17 maart hebben we een aantal foto's bekeken die door onze clubleden gemaakt zijn in dit thema. We hebben de ingezonden foto's daarbij twee keer bekeken, waarbij we bewust de eerste keer de fotograaf niet hebben gevraagd wat er nu precies is gefotografeerd. Hoewel je daar als kijker onwillekeurig dan toch nieuwsgierig naar wordt; vandaar dat we dat op het laatst toch nog aan elkaar hebben onthuld, maar pas ná het bespreken van de foto's.
Het was een leerzame en leuke clubavond, zeker omdat dit thema een heel andere manier van kijken vraagt. Niet alle ingeleverde foto's waren naar ons idee echt helemaal 'abstract' te noemen, maar juist het discussiëren over dit soort dingen levert vaak weer nieuwe inzichten op!
De foto hierboven is gemaakt door Ronald: de patronen en lijnen doen denken aan het stromen van water en de structuren die dit achterlaat in bijvoorbeeld zand. Het verloop van schaduw naar licht geeft een bepaalde diepte aan de foto. Het is een prettig en harmonieus beeld om naar te kijken
Hieronder zijn de andere ingestuurde foto's te zien: 2 per clublid. Het is heel divers werk; we zullen er verder geen commentaar bij zetten, behalve wie de maker is. Probeer eens de tijd te nemen om de foto's per stuk goed te bekijken en op je in te laten werken!
Welke sfeer en welk gevoel roepen deze op?
De twee volgende foto's zijn gemaakt door Jan:
Van Berry:
Van Beate:
Van Arina:
Van Tina:
Van Peter:
Van Berrie:
Van Aart:
Reactie plaatsen
Reacties